Klasyfikacja i rodzaje przedsiębiorstw

Dlaczego klasyfikujemy przedsiębiorstwa?

Poszczególne rodzaje przedsiębiorstw muszą dostosowywać się do innych regulacji prawnych w różnych sektorach działalności. Dotyczy to również regulacji w zakresie odpowiednich licencji i pozwoleń, pozyskiwania funduszy państwowych i unijnych, których celem jest dofinansowanie i wsparcie rozwoju przedsiębiorstw czy wreszcie możliwych sposobów zarządzania przedsiębiorstwem.

Klasyfikacja przedsiębiorstw ze względu na wielkość

Mówiąc o wielkości przedsiębiorstwa, mamy na myśli liczbę zatrudnionych osób, roczny obrót oraz sumy aktywów bilansu. Jako że liczba zatrudnionych osób może się zmieniać, niekiedy nawet dynamicznie, zatrudnienie określa się średniorocznie w okresie ostatnich dwóch lat obrotowych. Pod tym względem wyróżnia się następujące rodzaje przedsiębiorstw:

• mikroprzedsiębiorstwa – zatrudniają do 9 pracowników, osiągają roczny obrót nieprzekraczający 2 milionów euro lub sumy aktywów bilansu na koniec jednego z dwóch ostatnich lat obrotowych nie przekroczyły równowartości tej kwoty;
• małe przedsiębiorstwa – zatrudniają od 10 do 49 pracowników, a roczny obrót lub sumy aktywów bilansu na koniec jednego z dwóch ostatnich lat obrotowych nie przekraczają równowartości 10 milionów euro;
• średnie przedsiębiorstwa – zatrudniają od 50 do 249 pracowników, natomiast roczne obroty nie przekraczają równowartości 50 milionów euro, sumy aktywów bilansu na koniec jednego z dwóch ostatnich lat obrotowych nie mogą przekroczyć równowartości 43 milionów euro;
• duże przedsiębiorstwa – pozostałe przedsiębiorstwa, które przekraczają limity dla wyżej wymienionych firm.

Klasyfikacja przedsiębiorstw ze względu na formę własności

W tych kryteriach możemy powiedzieć o ogólnym podziale na przedsiębiorstwa sektora prywatnego oraz publicznego. Jednakże w obydwu sektorach możemy wymieniać kolejne rodzaje przedsiębiorstw, z których każdy będzie charakteryzował się inną formą własności.

Prywatny sektor przedsiębiorstw

Wśród przedsiębiorstw prywatnych możemy wyróżnić przedsiębiorstwa, których właścicielami są osoby fizyczne, spółki oraz spółdzielnie.

Przedsiębiorstwa indywidualne, czyli jednoosobowe działalności gospodarcze, są zobowiązane do prowadzenia swojej działalności zgodnie z przepisami przewidzianymi w ustawie o prowadzeniu działalności gospodarczej. Nie mają obowiązku zatrudniać innych pracowników.

Spółki

Spółki są podmiotami gospodarczymi, które działają na mocy warunków określonych w umowie, zawartej przez ich właścicieli, tj. wspólników, którzy zobowiązują się do prowadzenia działalności gospodarczej. Spółki dysponują majątkami, w których wyróżnia się fundusze z wkładów, fundusze udziałowe czy fundusze zasobowe.

• Spółki cywilne – to przedsiębiorstwa, których funkcjonowanie jest oparte o umowę zawartą pomiędzy osobami fizycznymi.
• Spółki osobowe – ten rodzaj spółek nie posiada osobowości prawnej, a jedynie przyznane są im niektóre cechy osobowości prawnej, dzięki którym mogą brać udział w obrocie. Do spółek osobowych zaliczają się spółki jawne, partnerskie, komandytowe i komandytowo-akcyjne.
• Spółki kapitałowe – spółki, które posiadają pełną osobowość prawną, przysługują im wynikające z niej prawa oraz obowiązki. Należą do nich spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne oraz handlowe.

Spółdzielnie

Spółdzielnie są dobrowolnymi zrzeszeniami, które prowadzą działalność gospodarczą w interesie swoich członków. Wyróżniamy spółdzielnie użytkowników, których bardzo popularnym przykładem są spółdzielnie mieszkaniowe, a także spółdzielnie wytwórców, np. spółdzielnie rolnicze czy przemysłowe.

Publiczny sektor przedsiębiorstw

W sektorze publicznym mówimy o przedsiębiorstwach, które mogą należeć do Skarbu Państwa, być własnością komunalną lub własnością mieszaną. Wśród nich występują przedsiębiorstwa, które funkcjonują na zasadach ogólnych i podlegają różnym resortom. Innym przykładem przedsiębiorstw w sektorze publicznym są firmy, które nie podlegają przepisom ustawy o prowadzeniu działalności gospodarczej, ale na ich potrzeby tworzy się ustawy regulujące ich funkcjonowanie. Klarownym przykładem takiego przedsiębiorstwa jest Poczta Polska.

Najczęściej zadawane pytania

Jakie są główne kryteria klasyfikacji przedsiębiorstw?

Klasyfikacja przedsiębiorstw opiera się głównie na wielkości firmy oraz formie własności. Wielkość przedsiębiorstwa określana jest przez liczbę zatrudnionych pracowników, roczny obrót oraz sumę aktywów bilansu, a dzieli się je na mikro-, małe, średnie i duże przedsiębiorstwa. Natomiast w kategorii formy własności wyróżnia się przedsiębiorstwa sektora prywatnego (np. jednoosobowe działalności gospodarcze, spółki, spółdzielnie) oraz publicznego (np. firmy należące do Skarbu Państwa, komunalne).

Jakie są różnice między spółkami osobowymi a kapitałowymi?

Spółki osobowe, takie jak spółki jawne, partnerskie, komandytowe i komandytowo-akcyjne, nie posiadają osobowości prawnej, ale mają niektóre cechy osobowości prawnej. Spółki kapitałowe, takie jak spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjne, posiadają pełną osobowość prawną i odpowiadają za swoje zobowiązania całym majątkiem spółki. Spółki osobowe charakteryzują się większym zaangażowaniem wspólników w prowadzenie biznesu, natomiast spółki kapitałowe umożliwiają łatwiejsze pozyskiwanie kapitału i oddzielają majątek osobisty wspólników od majątku firmy.

Czym różnią się przedsiębiorstwa prywatne od publicznych?

Przedsiębiorstwa prywatne to takie, które są własnością osób fizycznych, spółek lub spółdzielni. Mogą być one prowadzone przez jedną osobę (jednoosobowe działalności gospodarcze) lub przez grupę wspólników (spółki i spółdzielnie). Przedsiębiorstwa publiczne to firmy należące do Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub mieszanej własności publiczno-prywatnej. Charakteryzują się one większym udziałem państwa w zarządzaniu oraz często spełniają funkcje publiczne, np. Poczta Polska.