Wszystko o kosztach prowadzenia działalności gospodarczej. Miesięczne koszty firmowe.

Co to są koszty zmienne?

Koszty zmienne to koszty, które zmieniają się wraz ze zmianą wielkości wolumenu produkcji lub usług świadczonych przez przedsiębiorstwo. Im większy jest wolumen działalności firmy, tym większe generuje się koszty zmienne – wpływ mają na to np. zwiększone zapotrzebowanie na surowce, większa ilość zużytej energii, nadliczbowe godziny pracy czy wykorzystanie zasobów ludzkich innych niż tylko pracownicy związani stosunkiem pracy.

Koszty zmienne mogą dotyczyć decyzji krótkoterminowych, mogą bowiem wynikać z jednorazowego zlecenia czy podjęcia się realizacji danego projektu. Koszty te będą generowane w trakcie ich realizacji, natomiast po jej zakończeniu ich naliczanie ustanie.

Podkategorie kosztów zmiennych

Koszty zmienne dzielą się na poszczególne podkategorie ze względu na sposób przyrostu kosztów.

• Koszty proporcjonalne – przyrost kosztów zmiennych jest proporcjonalny do zwiększenia wolumenu działalności, np. koszty wynagrodzenia przy pracy na akord.
• Koszty progresywne – wraz ze wzrostem wolumenu następuje wzrost kosztów zmiennych, np. wynagrodzenie za nadliczbowe godziny pracy.
• Koszty degresywne – maleją wraz ze wzrostem wolumenu, np. niższa cena materiałów niezbędnych do produkcji przy zamówieniu większej ilości.
• Koszty regresywne – jednostkowy koszt działalności maleje, najczęściej są to koszty ogrzewania, które maleją przy większej liczbie obecnych w pomieszczeniu osób.

Czy koszty zmienne mogą wynieść zero?

Taka sytuacja jest w teorii możliwa. Może zdarzyć się bowiem tak, że np. firma produkcyjna z powodu braku zamówień w danym miesiącu nie wyprodukuje żadnych elementów lub np. agencja eventowa nie zrealizuje żadnych wydarzeń. Wówczas przedsiębiorstwo nie będzie odnotowywać kosztów realizacji projektów i zleceń, dlatego też wyniosą one zero. Wówczas w miesięczne koszty wpiszą się jedynie koszty stałe.

Co to są koszty stałe?

Koszty stałe różnią się od kosztów zmiennych tym, że ich wysokość nie zależy od wolumenu działalności przedsiębiorstwa – jego zmniejszenie lub zwiększenie nie wpłynie na wielkość kosztów stałych. Nie oznacza to, że koszty stałe nie ulegają zmianie. Mogą się one różnić, jednak wpływ na nie mają warunki ekonomiczne, a nie wolumen produkcji czy świadczenia usług. Na zmianę kosztów stałych mogą wpłynąć np. wzrost podstawowego wynagrodzenia pracowników czy wymiana urządzeń na energooszczędne, wskutek czego koszty energii będą niższe, pomimo utrzymywania stałej wielkości produkcji czy usług.

Do kosztów stałych, oprócz wspomnianego podstawowego wynagrodzenia, możemy zaliczyć m.in.:

• koszty ubezpieczenia sprzętu czy nieruchomości;
• odpisy amortyzacyjne;
• czynsz za najem.

Klasyfikacja kosztów stałych

W kosztach stałych możemy wyróżnić koszty bezwzględnie stałe oraz koszty skokowe stałe.

• Koszty bezwzględnie stałe – nie podlegają absolutnie żadnym zmianom w wyniku zmiany wielkości wolumenu działalności.
• Koszty skokowo stałe – mogą utrzymywać się na stałym poziomie do czasu osiągnięcia pewnego pułapu działalności. Mogą zmienić się np. wskutek konieczności dobudowy nowej linii produkcyjnej, powiększenia hali magazynowej czy konieczności zatrudnienia kolejnych pracowników. Wówczas koszty te staną się większe, jednak od tego momentu nie będą już rosnąć.

Składka ZUS, podatek dochodowy czy VAT — jakim rodzajem kosztów są podatki?

Prowadzenie firmy wiąże się nie tylko z wystawianiem bądź opłacaniem faktur, posiada się również obowiązki rozliczania podatków. Te nie zawsze są kosztami stałymi. Wiele z nich jest zmiennych i zależy od wysokości przychodów, zysków, czy innych charakterystyk działalności gospodarczej. Oto kilka przykładów:

Składka ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych) – jest kosztem stałym w kontekście prowadzenia działalności gospodarczej. Oznacza to, że przedsiębiorca musi ją opłacać regularnie, niezależnie od poziomu przychodów czy zysków firmy. Składki ZUS obejmują ubezpieczenia społeczne, składkę zdrowotną oraz Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy, które są obowiązkowe dla przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą.

Podatek dochodowy – jest zmiennym kosztem, ponieważ jego wysokość zależy od osiąganych dochodów. Im wyższe dochody, tym wyższy podatek.

VAT (Podatek od towarów i usług) – również jest zmiennym podatkiem, ponieważ jego wysokość zależy od wartości sprzedaży towarów i usług. Przedsiębiorca odprowadza VAT od kwoty należnej za sprzedane towary i usługi, ale może też odliczyć VAT zapłacony przy zakupie towarów i usług.

Podatek od nieruchomości – jest bardziej zbliżony do kosztu stałego, ponieważ jego wysokość jest z góry określona i zależy od wartości nieruchomości, należy go więc opłacać niezależnie od wyników finansowych firmy.

Podatek od środków transportowych – podobnie jak podatek od nieruchomości, jest bardziej zbliżony do kosztu stałego, ponieważ zależy od posiadanych środków transportowych, a nie od wyników finansowych.

Formy opodatkowania działalności gospodarczej

Formy opodatkowania w działalności gospodarczej mogą być zarówno stałe, jak i zmienne, w zależności od wybranej metody opodatkowania oraz specyfiki działalności. Poniżej przedstawiamy przegląd głównych form opodatkowania i ich charakterystyki:

Podatek liniowy (19%)

Charakterystyka: Stała stawka procentowa.
Koszt: Zmienny, ponieważ zależy od wysokości dochodu. Im wyższy dochód, tym wyższy podatek, ale stawka procentowa jest stała.

Skala podatkowa (12% i 32%), czyli opodatkowanie na zasadach ogólnych

Charakterystyka: Stawki progresywne.
Koszt: Zmienny, ponieważ podatek zależy od wysokości dochodu. Dochód do określonego progu opodatkowany jest niższą stawką, a powyżej tego progu wyższą stawką.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Charakterystyka: Stałe stawki procentowe, zależnie od rodzaju działalności.
Koszt: Zmienny, ponieważ podatek jest naliczany od przychodów, niezależnie od poniesionych kosztów. Stawki są stałe, ale kwota podatku zależy od wysokości przychodów.

Karta podatkowa

Charakterystyka: Stała kwota podatku ustalana przez urząd skarbowy, zależna od rodzaju działalności, lokalizacji i zakresu.
Koszt: Stały, ponieważ niezależnie od wysokości przychodów, przedsiębiorca płaci stałą kwotę podatku. Jest to najbardziej zbliżone do stałego kosztu.

Podatek VAT (Podatek od towarów i usług)

Charakterystyka: Stałe stawki procentowe (np. 23%, 8%, 5%).
Koszt: Zmienny, ponieważ zależy od wartości sprzedaży towarów i usług. Przedsiębiorca odprowadza VAT od kwoty należnej za sprzedane towary i usługi, ale może też odliczyć VAT zapłacony przy zakupie towarów i usług.

Koszty stałe i zmienne a księgowość

Rozróżnianie kosztów na stałe i zmienne jest obowiązkiem firm, które muszą lub chcą prowadzić księgowość pełną, czyli księgi rachunkowe. W przypadku księgowości uproszczonej, czyli podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub ewidencji przychodów, konieczne jest jedynie zamieszczenie kosztów w odpowiedniej rubryce:

• zakup towarów handlowych i materiałów podstawowych;
• koszty uboczne zakupu;
• wynagrodzenie w gotówce i w naturze;
• pozostałe wydatki.

Wydatki, które nie stanowią kosztu uzyskania przychodu, nie podlegają wpisowi do księgi.