Wszystko, co musisz wiedzieć o należnościach

Czy w świetle prawa należność oznacza to samo co wierzytelność lub zobowiązanie? Jeżeli prowadzisz własną firmę, warto byś wiedział, jaka jest różnica między tymi pojęciami. Poznaj także rodzaje należności, które dzieli się ze względu na wymagany czas ich regulowania, stopień wymagalności i realności oraz z czego one wynikają, czyli tzw. tytuł powstania. Dowiedz się, które zobowiązanie – należności czy wierzytelność – podlegają zbywalności oraz jak wygląda proces windykacji należności w Polsce.

Wierzytelność – najważniejsze informacje

Wierzytelność to wszystkie uprawnienia wierzyciela do żądania świadczenia od dłużnika. Mają one charakter pieniężny lub niepieniężny. Co więcej, wierzytelność może zostać scedowana w drodze cesji na inny podmiot. Prościej mówiąc, prawo do wierzytelności może zostać przekazane np. innej firmie lub instytucji finansowej, która ma prawo do żądania spały od dłużnika i prowadzenia windykacji kupionej wierzytelności. 

Giełdy wierzytelności

W Polsce popularne są giełdy wierzytelności, na których wystawiane są konkretne zobowiązania. To metoda na odzyskanie części środków, bez konieczności prowadzenia samodzielnie windykacji. Windykacją, po sprzedaży, zajmuje się cesjonariusz (podmiot kupujący wierzytelność), który zyskuje także prawo do roszczeń o zaległe odsetki. Warto także wiedzieć, że cesja wierzytelności nie wymaga zgody dłużnika.

Księgowanie cesji wierzytelności

W księgach rachunkowych kwota ze sprzedaży wierzytelności jest wykazywana jako „Przychody finansowe” (ponieważ jest rodzajem finansowania działalności). Wartość zbywanej wierzytelności i koszty związane ze sprzedażą to koszty finansowe. Jeśli jednak wierzytelność była objęta odpisem aktualizującym, to podczas sprzedaży odpis księguje się jako „Pozostałe przychody operacyjne”.

Należność i zobowiązanie – co musisz wiedzieć?

Należność to w stosunku do wierzytelności, węższe pojęcie, ponieważ dotyczy jedynie świadczeń pieniężnych. Jednak należy pamiętać, że w świetle prawa zobowiązanie to nie to samo, co należność, choć w języku codziennym są to pojęcia stosowane zamiennie.

Kodeks cywilny w art. 353.: § 1 „zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. § 2 Świadczenie to może polegać na działaniu albo na zaniechaniu”. 

Oznacza to, że zobowiązanie jest długiem obciążającym podmiot, a należność kwotą do której podmiot jest uprawniony.

Przykład: jeśli przedsiębiorca bierze kredyt w banku na wyposażenie biurowe, to:

• kredyt jest zobowiązaniem przedsiębiorcy (kredyt stanowi źródło finansowania majątku firmy) – przedsiębiorca jest dysponentem zobowiązania,
• należność to w tym przypadku finanse, którymi nie dysponuje w tym momencie przedsiębiorca – kredyt stanowi należność banku, który jest właścicielem należności.

Z przykładu wynika, że należność występuje, gdy pożyczamy środki komuś, a zobowiązanie, gdy pożyczamy pieniądze od kogoś.

Jakie są rodzaje należności?

Zgodnie z ustawą o rachunkowości należności dzielą się na:

• należności długoterminowe – termin spłaty dłuższy niż 1 rok licząc od dnia bilansowego,
• należności krótkoterminowe – termin spłaty nie dłuższy, niż 12 miesięcy licząc od dnia bilansowego,
• należności wymagalne – podlega egzekucji do momentu przedawnienia, wierzyciel ma prawo podjąć windykację najpierw miękka, a w razie braku efektów, twardą,
• należności niewymagalne – powstają w tym samym momencie, co zobowiązanie np. kredyt – należność jest niewymagalna do dnia terminu spłaty pierwszej raty.

Czym jest windykacja miękka i twarda?

Windykacja, czy odzyskiwanie należności, składa się z dwóch podstawowych elementów:

1. Windykacji miękkiej, czyli łagodnych form egzekwowania należnych środków. Są to różne sposoby skontaktowania się z dłużnikiem np. telefonicznie, mailowo, pocztą, osobiście w celu przypomnienia o spłacie środków. W ramach tych działań mieści się także ostrzeżenie dłużnika o możliwości wpisania go do rejestru dłużników np. ERIF, BIG. Windykacja miękka przynosi pozytywne efekty, gdy dłużnik wyraża chęć porozumienia się z wierzycielem.
2. Windykacji twardej – metody dochodzenia należności za pośrednictwem środków przymusu, przewidywanych przez prawo:
   • wywiad gospodarczy (np. określenie wielkości majątku dłużnika),
   • wszczęcie postępowania sądowego,
   • wszczęcie egzekucji postępowania komorniczego),
   • publikacja zadłużenia na stronach giełd wierzytelności,
   • wpisanie dłużnika do rejestru dłużników (ERIF, KBIG, BIG, KRD),
   • wpisanie dłużnika do bankowych dokumentów rejestrowych,
   • wpisanie dłużnika do informatora branżowego.

Windykacja twarda jest pomocna, gdy windykacja miękka nie przynosi oczekiwanych efektów.

Należności wynikające z faktur z odroczonym terminem spłaty – jak sobie z nimi radzić?

Jako przedsiębiorca wiesz, jak często zdarza się, że kontrahent zwleka z opłaceniem faktury, a Ty zastanawiasz się, skąd wziąć pieniądze na opłacenie bieżących wydatków firmowych. Rozwiązaniem tego problemu może być faktoring zwany także finansowaniem faktur. Oznacza to, że zamieniasz faktury na pieniądze od razu, dzięki czemu Twoja firma zachowuje właściwą płynność finansową. Mając środki z faktur, od razu możesz nie tylko na bieżąco regulować zobowiązania firmowe, ale także inwestować w rozwój firmy. Faktoring to idealne źródło finansowania dla przedsiębiorstw, które potrzebują dynamicznego przepływu gotówki, by móc się rozwijać i budować mocną pozycję rynkową.

Zostaw na swoje dane – oddzwonimy i odpowiemy na Twoje wszystkie pytania!