Czym jest inflacja – definicja i podstawowe pojęcia

Czym jest inflacja? Główna definicja i podstawowe pojęcia

Inflacja to proces wzrostu cen w gospodarce, który prowadzi do spadku siły nabywczej pieniądza. W uproszczeniu: za tę samą kwotę możemy kupić mniej produktów i usług. Miara inflacji opiera się najczęściej na wskaźniku cen towarów i usług konsumpcyjnych, który oblicza Główny Urząd Statystyczny (GUS). Wskaźnik ten uwzględnia zmiany w cenach takich kategorii jak żywność i napoje bezalkoholowe, użytkowanie mieszkania lub domu i nośniki energii, czy ceny paliw i ceny usług. Inflację można też postrzegać jako swoisty ukryty podatek, który zjada nasze oszczędności i ogranicza możliwości wydatkowe.

Rodzaje inflacji – od niskiej po hiperinflację

Uwzględniając tempo wzrostu mówimy o:

• niskiej inflacji (do kilku procent rocznie),
• umiarkowanej (kilka – kilkanaście procent),
• wysokiej inflacji,
• a także hiperinflacji, czyli gwałtownym wzroście cen nawet o setki procent.

W Polsce obserwowaliśmy wyraźne wzrosty zwłaszcza w latach 2022 i 2023. W tych latach ceny energii, benzyny czy cen konsumenckich poszybowały w górę. Na poziom inflacji wpływ mają takie czynniki jak podaż, popyt, polityka banku centralnego czy zmiany na rynku surowców.

Wskaźniki i miary inflacji: jak mierzy się inflację?

Miary inflacji są kluczowe dla zrozumienia tego zjawiska. W Polsce głównym narzędziem jest inflacja CPI (Consumer Price Index). Mierzy ona zmiany cen towarów i usług konsumpcyjnych w stosunku do koszyka dóbr, reprezentującego przeciętne wydatki gospodarstw domowych.

Inflację można obliczać też w innych ujęciach: m.in. jako inflację bazową, która uwzględnia ceny bez tych najbardziej zmiennych (np. ceny żywności czy benzyny). W ujęciu miesięcznym, rocznym czy porównawczym, każdy odczyt inflacji może mieć inne znaczenie dla rynku. Do danych warto podchodzić ostrożnie i analizować historyczne dane, nie tylko jednostkowe wzrosty.

Poziom inflacji w Polsce w ostatnich latach

Inflacja zaczęła zauważalnie rosnąć w 2021 roku. W 2022 r. osiągnęliśmy rekordowy poziom inflacji – ponad 14%. Rok 2024 przyniósł wzrost cen łącznie o ponad 6%, co pokazują dane GUS z grudnia 2024. W bieżącym roku sytuacja nadal jest dynamiczna. Z danych wynika, że w Polsce najczęściej rosną ceny produktów spożywczych, usług wzrosły również zauważalnie, podobnie jak cena benzyny i ceny złota. W porównaniu do strefy euro, gdzie działa Europejski Bank Centralny, Polska charakteryzuje się wyższym poziomem inflacji i bardziej niestabilną sytuacją walutową. Wpływ na to mają m.in. decyzje NBP i poziom stóp procentowych. Stopę inflacji oblicza się zgodnie z metodologią przyjętą przez dany kraj, choć wiele państw korzysta z własnych metod mierzenia inflacji bazowej.

Faktoring a inflacja: jak firmy reagują na wzrost cen?

W środowisku wysokiej inflacji wiele firm boryka się z problemami płynnościowymi. Wzrost cen towarów i usług, długie terminy płatności i spadek wartości pieniądza sprawiają, że zarządzanie finansami staje się trudniejsze. Rozwiązaniem może być faktoring – czyli sprzedaż należności firmie faktoringowej w zamian za natychmiastowy przypływ gotówki. Dzięki temu przedsiębiorstwa mogą szybciej reagować na zmiany cen, regulować zobowiązania wobec dostawców i inwestować, mimo niestabilnej sytuacji. Faktoring pomaga także chronić się przed negatywnym wpływem inflacji na wartość pieniędzy i utrzymać pieniężny obrót firmy na stabilnym poziomie.